(oktober 2022)

 

Na het artikel 1 miljoen niet doen is er heel wat gebeurd. Ik beschrijf de onderwerpen.

Migratie 2021 

 

CBS, 20-7-2022, meldt dat na de dip van 2020 vanwege Covid tot 67.500 immigranten het migratiesaldo in 2021 weer steeg tot 116.000 immigranten. Van 2016 tot en met 2019 was het migratiesaldo gemiddeld 90.250 personen.

CBS kan alleen mensen meerekenen die zijn ingeschreven in de gemeentelijke bevolkingsregisters. Investico  (2021) deed onderzoek waaruit bleek dat ruim de helft van de arbeidsmigranten zich niet inschrijft. Die vallen dus buiten de overzichten van het CBS.

 

Uit EU/EFT-landen kwamen 117.400 mensen naar Nederland. In 2020 hadden de meeste mensen arbeid, gezin en studie als motief voor immigratie. Voor 2021 zijn geen gegevens over EU/EFTA-immigranten in Statline van CBS opgenomen. 

Uit niet-EU/EFT-landen kwamen in 2021  90.700 mensen naar Nederland. Mede door de aanhoudende onrust in Syrië en Afghanistan steeg het aantal asielmigranten met 75 procent, tot 21.000 personen. Andere belangrijke motieven voor immigratie waren gezin (29.300), kennisarbeid (15.800) en studie (18.800). Het aantal kennisimmigranten steeg met 60%. Meest vertegenwoordigde landen waren India, China en Turkije.

 

Arbeidsimmigratie is in de periode 2016 tot en met 2020 goed voor 79 procent van de bevolkingstoename in ons land. 

 

Eind 2019 publiceerden de SP en Christenunie een Initatiefnota over arbeidsmigratie waarin de partijen onder andere schreven: "In 2004 lag het aantal arbeidsmigranten in Nederland op 10.000. Toenmalig staatssecretaris Mark Rutte voorspelde een geleidelijke toename tot 44.000 in 2030. Anno 2019 bedraagt het aantal arbeidsmigranten echter al ruim 800.000 mensen, waarvan circa de helft uit EU-lidstaten." De nota van SP en CU brengt alleen kwesties als uitbuiting en segregatie en de negatieve gevolgen van emigratie voor gedupeerde landen onder de aandacht en maakt geen afweging van economische voordelen en nadelen en behandelt niet de schadelijke effecten van arbeidsimmigratie voor de ecologie.

 

 

Internationale studenten

Er zijn nog nooit zoveel internationale eerstejaarsstudenten in Nederlandse HBO's en universiteiten geweest als in 2021, namelijk 42.000 mensen (CBS, 18 maart 2022). Aan universiteiten kwam 40% van de eerstejaarsstudenten uit het buitenland, vooral uit Europa (66%) en Azië (17%). In 2021 waren er in Nederland 115.000 internationale studenten van HBO en universiteit.

De oorzaak is bekend: universiteiten krijgen hun portie overheidsgeld steeds meer op basis van het aantal studenten dat zij binnenhalen, op dezelfde manier als de boer zijn/haar EU-PGB-subsidie krijgt uitgekeerd op basis van het aantal hectares dat hij/zij in bezit heeft (De Correspondent, 2021). Dit beleid prikkelt hogescholen en universiteiten tot groei en onderlinge concurrentie in het aantrekken van studenten.

Natuurlijk zullen de meeste buitenlandse studenten Nederland wel weer verlaten, maar 100.000 tijdelijke buitenlandse studenten per jaar in Nederland zijn structureel 100.000 buitenlandse studenten in Nederland.

 

Kennismigranten

Hooggeschoolde technici uit het buitenland zijn geliefd, vooral door Nederlandse hightechbedrijven. ASML wil tot 2030 18.000 nieuwe medewerkers aantrekken, vooral uit het buitenland. ASML wil meebetalen aan een investering van 1.3 miljard euro in 50.000 huizen en infrastructuur (juni 2022). Vraag:  waarom kan ASML een groot deel van de nieuwe technici niet laten werken in vestigingen in of in de buurt van landen waar de producten geplaatst worden? 

Tot voor kort hebben kabinetten gelonkt naar buitenlandse bedrijven om zich hier te vestigen, bijvoorbeeld in verband met Brexit. Vooral Amsterdam is voor die bedrijven een geliefkoosde vestigingsplaats. Niet verwonderlijk dat Amsterdam de duurste stad in Europa is om in te wonen met een enorm woningentekort (BNR, 2022). 

 

Migratie 2022

 

In 2022 gaat de instroom van migranten nog veel sneller. Het migratiesaldo tot en met mei bedroeg 109.619 personen. De instroom komt voor het overgrote deel tot stand door Oekraïense vluchtelingen: 70.000 tot juli 2022.

Veronderstellend dat de instroom met bijna 22.000 mensen per maand zich doorzet, komen we in 2022 aan 154.000 extra asiel- en arbeidsmigranten in Nederland. 

 

CBS verwacht in 2070 een bewonersaantal in Nederland van 20.6 miljoen mensen.
Het NIDI (2021), in studie Bevolking 2050 in beeld, constateert: "De omvang van de bevolking in 2050 hangt af van de ontwikkeling van het migratiesaldo, het geboortecijfer en de levensverwachting in de komende dertig jaar. Als migratie, geboorte en levensverwachting alle drie hoog zijn, groeit de bevolking met ruim vier miljoen inwoners, naar 21,8 miljoen in 2050."

 

Auteurs over arbeidsimmigratie

In mei 2022 hebben diverse auteurs zich in de media geuit over de voordelen en nadelen van arbeidsmigratie.

 

Ik denk dat een aantal gebeurtenissen aanleiding vormt voor deze interesse:

• acuut gebrek aan arbeidskrachten toen na corona de bedrijfsactiviteit weer op gang kwam. Voorbeeld bij uitstek was het tekort aan beveiligers en bagageverwerkers op Schiphol op het moment dat veel burgers weer met vliegvakantie wilden gaan. Dit resulteerde in lange rijen wachtenden, vertragingen, niet gehaalde vluchten, duizenden gestrande koffers.
  
  
• aanbeveling van Europese Commissie in mei 2022 om meer arbeidsmigranten naar Europa te halen, zelfs uit Noord-Afrika.
  
  
• alarm van inspecteur-generaal Rits de Boer van de Arbeidsinspectie, ook naar aanleiding van de aanbeveling van de Europese Commissie, over de negatieve maatschappelijke gevolgen van het aantrekken van arbeidsmigranten: slechte arbeidsomstandigheden, overwerk, onderbetaling, erbarmelijke huisvesting, problemen in wijken en op scholen. De Boer adviseert een stop op arbeidsmigratie en stabilisatie van de bevolkingsomvang.
  
  
• besef dat het blijven toevoegen van arbeidsimmigranten strijdig is met het tekort aan woningen
  
  

Ik heb niet de indruk dat de massale instroom van Oekraïense vluchtelingen aanleiding is voor de interesse van de auteurs die ik straks zal noemen. Misschien veronderstellen ze dat de meesten van hen Nederland weer spoedig, na beëindiging van de oorlog, zullen verlaten. 

 

Personen, instanties partijen pro arbeidsmigratie

 

Het vraagstuk "wel of geen instroom van arbeidsimmigranten" is een hels dilemma. Het is een keuze tussen het NU inwilligen van de vraag naar arbeid en het later geconfronteerd worden met serieuze problemen gekoppeld aan overbevolking.

 

Enkele auteurs (Lucassen, Fresco, Bouman; zie referenties hieronder) vinden dat arbeidsimmigratie noodzakelijk is om de toenemende vergrijzing (door verminderde geboorteaanwas) in ons land tegen te gaan en om ons te behoeden voor dreigende economische malaise. Lucassen bijvoorbeeld zegt: "Het is niet de vraag of Nederland arbeidsmigranten nodig heeft, maar hoeveel, voor welke sectoren en onder welke voorwaarden.". Het feit dat verplaatsing en arbeid van burgers binnen de EU vrij zijn ziet hij als extra omstandigheid die arbeidsmigratie in de hand werkt. 

 

Ook VNO-NCW (Ingrid Thijssen) promoot ruimhartiger arbeidsimmigratiebeleid.

 

D66 is sterk voor tijdelijke migratie. Ingrid Kaag zegt in haar Schoo-lezing (6 september 2021): "Migratie is de beste hoop voor de economie.". Kaag prijst ook de culturele voordelen van migratie.

 

Bouman, Fresco en Lucassen verwijten de Nederlandse regering arbeidsmigranten te weren, al dan niet vanuit vrees voor overbevolking en oplopende tekorten aan woningen.

Bouman vindt dat de arbeidscontracten tijdelijk moeten zijn, en net als Lucassen dat slechte banen gesaneerd moeten worden en beter betaald.

Fresco vindt het tijdelijk karakter van werk- en studievergunningen juist een probleem. Ze heeft het ook niet over werk aan de onderkant van de arbeidsmarkt maar over brain drains vanuit de landen van herkomst. Die brain drains praat ze goed. Haar opvatting is in contrast met die van SP en CU in hun rapport van 2019.

Ook het IMF, 2019, ziet juist dat de economische groei en de welvaart in landen in Midden- en Oost-Europa stagneert door onder meer het wegtrekken van arbeidsmigranten.

 

Lucassen zou liefst zien dat arbeidsmigratie uit Afrika, zoals bepleit door de Europese Commissie, niet "per definitie" tijdelijk is (Twitter, 8 augustus 2022, naar aanleiding van een artikel in NRC).  

 

Dat opvolgende regeringen onder Rutte volgens bovengenoemde auteurs te weinig hebben gedaan om arbeidsmigranten tot Nederland toe te laten staat in contrast met de CBS-cijfers (zie 1 miljoen niet doen), met name dat in de periode van 2016 tot 2020 netto bijna 390.000 arbeidsmigranten in Nederland zijn komen wonen.  Deze instroom van arbeidsmigranten is groter dan het aantal inwoners in 2021 van de stad Utrecht.

 

Reeds vroeg in 2022 was het duidelijk dat dit jaar het record van netto instroom van migranten ruimschoots ging breken. Is dit nog niet genoeg voor de auteurs? Misschien hebben de kabinetten Rutte geen bewust langetermijnbeleid voor arbeidsimmigratie, zoals de auteurs beweren, maar kan men de kabinetten beter laisser faire verwijten.  Wat hun visie ook is, de kabinetten doen braaf wat de auteurs van hen willen.

Dat om de vergrijzing bij te houden een immigratieoverschot van 300.000 per jaar nodig is waardoor ons land in 2050 37 miljoen inwoners heeft (CPB, Roodenburg et al., 2003; zie ook 1 miljoen niet doen) zeggen de auteurs er niet bij.

 

Fresco, Lucassen en Bouman bepleiten een langetermijnvisie op arbeidsmigratie maar wat ze presenteren is een kortetermijnoplossing: de zorg voor een veel grotere vergrijsde bevolking wordt doorgeschoven naar hen die na ons komen.

 

Auteurs, instanties tegen arbeidsmigratie

 

Rits de Boer (Reflectie bij Jaarverslag 2021 van Nederlandse Arbeidsinspectie, 2022) is van mening dat Nederland de 'migratieruimte' voor vluchtelingen, en niet voor arbeidsmigranten, moet reserveren. Hij wijst, net deze website op pagina 1 miljoen niet doen,  ook op enkele ecologische implicaties van arbeidsmigratie, bijvoorbeeld vergrote stikstofuitstoot.

Op de ecologische effecten komen we straks terug.

 

Kalshoven (14 mei 2022) is het eens met Rits de Boer van de Arbeidsinspectie en heeft een conclusie die tegengesteld is aan die van bovengenoemde drie auteurs. Hij vindt het opentrekken van blikken arbeidsmigranten juist kortetermijnbeleid. Breng de arbeidsmarkt in beweging door lonen voor aantrekkelijk werk hoger te maken en je trekt mensen aan die nog arbeidstijd over hebben, je daagt opdrachtgevers uit om te investeren in arbeidsbesparing en je maakt de producten duurder waardoor ze minder verkocht worden.

Ik voeg hieraan toe: de meeste producten die met goedkope arbeid geproduceerd worden of de wijze waarop ze gemaakt of vervoerd worden lijken voor klimaat en milieu niet aantrekkelijk: slacht van vee, online-verkoop en transport met duizenden dieselbussen, gewasbescherming met gevaarlijke chemicaliën. 

Bovendien: handhaving en bestrijding van uitbuiting door werkgevers en uitzendbureautjes - geen taak van de Arbeidsinspectie- zal het werk waarvoor arbeidsmigranten worden gevraagd ook duurder maken en uiteindelijk de migratie terugdringen omdat het werk aantrekkelijker wordt voor Nederlanders, ondanks vrij verkeer van burgers in de EU. (Volgens berekening zijn werkgevers nu 20 à 30 % goedkoper uit met uitgebuite arbeidsimmigranten dan met normale werkenden, De Boer, 2022).

 

Elders citeert Kalshoven econoom en Nobelprijswinnaar Krugman: "Er komt echter een omslagpunt, aldus Krugman, waarop die groei schaalnadelen gaan opleveren: congestie, belachelijke huizenprijzen, vervuiling, het verdwijnen van natuur. Gevolg: mensen trekken weg. Het leven is er gewoon niet leuk meer.".

 

Investico (2021) zegt dat "betere registratie .... niet meteen alle problemen rondom de inzet van arbeidsmigranten op[lost], maar ... een eerste stap [is] die helpt tegen uitbuiting.". Daaraan kan worden toegevoegd dat registratie het werk van arbeidsmigranten duurder maakt en daarmee ook aantrekkelijker voor Nederlandse burgers.

 

Tamminga was in 2018 al negatief over aantrekken van arbeidsmigranten: "[Beperking kost] economische groei, maar dat scheelt ook extra vervuiling, fijnstofdoden, files, klimaatkosten, vernietiging van natuur, vakantievluchten vanaf Lelystad en de vraag of woningbouw in het groen nodig is. Niet dus.".

 

Ook Sommer (2020) is een tegenstander: "Als de lijn van de huidige groei doorzet, komt er elke vijf jaar uitsluitend door migratie een stad als Den Haag bij. Dat kan dus stikstofgewijs domweg niet. Niet bouwen is voortgaande verkamering en verkommering. Het enige alternatief is minder arbeidsmigratie.".

 

Scheffer (2022) ziet het grootschalig toelaten van immigranten als symptoom van het toegeven door de regering aan complexiteit. Dit lijkt terugtreden en laisser-faire te rechtvaardigen, met chaos als effect.

 

Ecologische redenen voor beperking van arbeidsmigratie

 

Het ecologisch effect van bevolkingsuitbreiding door arbeidsmigranten is een zware kostenpost op (middel)lange termijn.

Enkele auteurs hierboven die tegen arbeidsmigratie zijn gebruiken argumenten van ecologische aard, zoals ik deed in 1 miljoen niet doen.

Drinkwaterbedrijven waarschuwen dat bevolkingsgroei - gecombineerd met klimaatverandering - het moeilijk maakt om de drinkwatervoorraad op peil te houden (bijvoorbeeld NRC, 5 augustus 2022; NRC, 26 september 2022).

Wat het vakgebied van Fresco, de landbouw, betreft: er komt niets van de-intensiveren van de landbouw. Toename van de bevolking leidt tot een groter beslag van woningen en infrastructuur op landbouwgrond en tot een grotere voetafdruk van mensen op de ruimte die we hebben. Dit onderwerp wordt verder uitgewerkt in pagina Bevolking en landbouw.

 

Woningen versus ecologische voetafdruk

 

Uit de mond van heel wat invloedrijke mensen, ook van politici,  wordt de bouw van een miljoen woningen vergoelijkt met de berekening dat die woningen passen op slechts 1 procent van de landbouwgrond. (Dezelfde of andere mensen zeggen ook 2 of 3 procent).

Ik weet niet waar die 1 procent vandaan komt en of bij de berekening ook bestrating, parkeerplaatsen en infrastructuur zijn verdisconteerd. Veronderstellend dat het getal klopt, dan is dat getal alleen van toepassing op personen die reeds in Nederland wonen.

Maar verreweg de meeste huizen zullen gebouwd worden voor de mensen die er in Nederland bijkomen (na aftrek van hen die weggaan, door overlijden of emigratie). Om een schatting van die aantallen te maken staat ons niets beters dan cijfers uit het recente verleden ter beschikking. Gedurende de afgelopen zes jaar zijn er gemiddeld per jaar 10.500 nieuwkomers door geboorte bijgekomen en 90.000 door immigratie.  Deze nieuwkomers brengen behalve hun oppervlakte in woningen ook hun ecologische voetafdrukken mee.

(De kleine nieuwkomers ontwikkelen die voetafdrukken pas gaandeweg. De voetafdruk van de gemiddelde rijke expat zal een aantal malen groter zijn dat die van de gemiddelde arme arbeidsimmigrant).

 

De ecologische voetafdruk is een concept dat weergeeft hoeveel vruchtbare land- en wateroppervlakte iemand (of een hele gemeenschap of heel de wereld) nodig heeft om de goederen die nodig zijn om te voorzien in levensonderhoud te produceren en het afval dat er bij hoort te verwerken. De ecologische voetafdruk van de gemiddelde Nederlander wordt geschat op 4,4 ha. 

Gaat het alleen over de landgebruikvoetafdruk (en niet eens ook broeikasgasvoetafdruk, watervoetafdruk, materialenvoetafdruk) dan is het gemiddelde 0,6 hectare per persoon (PBL, genoemd in Vee en gewas, 2020).

 

Eén van de redeneringen om te onderbouwen dat 1 miljoen woningen slechts 1 procent van de landbouwgrond in beslag nemen is de volgende: "Bebouwing en wegen nemen nu 13% van de oppervlakte van Nederland in beslag, dat is 500.000 ha. Een bevolking van 17,5 miljoen mensen op 500.000 ha betekent een gemiddelde ruimtebeslag van 0,03 ha per persoon. Tweeëneenhalf miljoen mensen erbij vereist 50.000 extra grond. Dit is 2,6% van de landbouwgrond in Nederland.".

 

Zet deze 0,03 ha per persoon waarmee in de som hierboven wordt gerekend tegenover de gemiddelde landgebruikvoetafdruk per persoon van 0,6 ha. Deze voetafdruk is twintig keer zo hoog. De volledige ecologische voetafdruk van 4,4 ha is zelfs 147 keer zo hoog.

 

Mijn conclusie is dat deze berekeningen de echte voetafdruk van nieuwkomers schromelijk onderschatten.

 

De nieuwkomers zorgen niet alleen zelf voor veel meer herrie door gebruik van auto's, motoren, vliegtuigreizen enzovoort. Ze komen zelf ook te wonen in een omgeving die steeds meer luidruchtig is (NRC, oktober 2022). Ons land is "gedwongen" om de geluidsnormen van woningen te laten stijgen, zelfs 17 decibel hoger dan wat de Wereldgezondheidsorganisatie adviseert. Gezondheid van mensen wordt opgeofferd aan werkgelegenheid.