Rapport van standpunten politieke partijen over luchtvaart

26-10-2023

 

Input voor analyse

De informatie is ontleend aan de verkiezingsprogramma's van vijftien partijen die meedoen aan de landelijke verkiezingen van 22 november 2023. Kleine partijen, met één zetel in de Tweede Kamer en waarvan geen winst is voorspeld, zijn buiten beschouwing gelaten. 

Volgende partijen komen aan bod: VVD, CDA, D66, CU, JA21, FVD, GL/PvdA, PVV, PvdD, BBB, Volt, SGP,  SP, DENK, NSC.

Teksten en links zijn te vinden op pagina Standpunten partijen.

Sommige partijen geven uiterst beknopte informatie over hun luchtvaartstandpunten: DENK, FvD, PVV.   

Een partij met sterk profiel vóór luchtvaart laat de volgende standpunten zien:

• luchtvaart is heel belangrijk voor economische bedrijvigheid en werkgelegenheid van ons land,
• groei van luchtvaart is nodig,
• we hebben een extra luchthaven, Lelystad Airport, nodig ter ontlasting van Schiphol,
• de klachten van bewoners in de omgeving van luchthavens moeten we voor lief nemen (of de bewoners moeten hun huizen beter isoleren),
• vliegen moet goed betaalbaar blijven,
• maatschappijen kunnen vliegtuigen duurzamer maken (biofuels, waterstof, elektrisch vliegen),
• geen aandacht voor duurzame alternatieven voor vliegen, bijvoorbeeld trein,
• schade aan klimaat door luchtvaart is (relatief) onbelangrijk.

 

Globale uitkomsten

 

• Maximaal kritisch (90-100) ten aanzien van luchtvaart zijn GL/PvdA, PvdD en NSC (Omtzigt).
  
• Zeer kritisch (range 82-90) ten aanzien van luchtvaart zijn SGP en CDA. 
• Bovengemiddeld kritisch (69-81) zijn Volt, D66 en CU.   
• Onder het gemiddelde (41-50), in het kamp pro luchtvaart, zit BBB.
• Zeer pro luchtvaart (<20) zijn PVV, FVD, JA21, VVD en DENK.

 

Zoals gebruikelijk zijn er de antipolen van PVV, FVD, JA21, DENK en VVD (bevorderen) versus GL/PvdA en PvdD (beteugelen).

Opvallend zijn verder de volgende resultaten:

• de sterk kritische opstelling (beteugelen van luchtvaart) van de nieuwe partij NSC van Omtzigt
• de koerswijziging van CDA van overwegend bevorderen van luchtvaart naar overwegend beteugelen van luchtvaart (van 4,5 naar 1)
• idem van BBB, maar juist omgekeerd, van overwegend beteugelen naar overwegend bevorderen (van 1 naar 4,5)
• PvdA heeft na samengaan met GL de positie "vliegen aan banden" versterkt.

Verder is opmerkelijk dat

• de steun voor openen van vliegveld Lelystad sterk is afgenomen. Bij de PS-verkiezingen maart 2023 nog 9 van de 16 partijen vóór openen Lelystad, nu zijn het nog maar 5 van de 15.  
  
  

Rubrieken

 

De acht rubrieken om de standpunten van partijen te karakteriseren en met elkaar te vergelijken zijn net als in de landelijke verkiezingen van 2021, de gemeenteverkiezingen van 2022 en de provinciale verkiezingen 2023:

1. Economie.

De nadruk die wordt gelegd op luchtvaart als banenmotor, factor voor vestiging van bedrijven, werkgelegenheid etc. Het economisch belang is reden om groei van de luchtvaart voor te staan.

2. Groei.

Het standpunt over groei van Schiphol.

3. Lelystad.

Het standpunt over vestigen van luchthaven Lelystad voor vakantievluchten.

4. Bewoners.

Zorg voor de noden van bewoners in de buurt van luchthavens in verband met geluidsoverlast en luchtvervuiling. Adaptief bouwen door betere isolatie is een argument dat samengaat met standpunt pro groei.

5. Prijsverhoging.

Standpunt over verhogen van de prijs van tickets, kerosine, BTW, etc.

6. Duurzaam vliegen.

Standpunt over mogelijkheid dat luchtvaart duurzamer kan worden door biofuels, synthetische kerosine, elektrisch vliegen, stillere vliegtuigen etc. Berekeningen van experts laten zien dat de verduurzamingsplannen niet voldoende zijn om groei te rechtvaardigen. Ook experts zien geen mogelijkheid van duurzaam vliegen binnen twintig jaar.

7. Duurzaam alternatief transport.

Standpunt over duurzaam vervoer per (internationale) trein als alternatief.

8. Klimaatverandering.

Standpunt over de rol van luchtvaart in verband met CO2-uitstoot, in het kader van de klimaatopwarming en het Parijsakkoord van 2015. Dit wijst op een perspectief dat de grenzen van ons land overschrijdt.

 

Vergelijking van standpunten

 

1. Economie

De partijen die expliciet het belang van de luchtvaart als economische factor noemen zijn VVD, PVV, BBB, D66, CU, FvD, JA21, DENK.

GL/PvdA, CDA, Volt, SGP, NSC en PvdD noemen dit argument niet in hun programma´s. 

 

2. Groei
VVD, PVV, BBB, FvD, JA21 en DENK zijn de partijen die vinden dat de luchtvaart in Nederland moet kunnen groeien. 

 

3. Lelystad
GL/PvdA, CDA, BBB, D66, CU, SP, Volt, NSC en PvdD willen dat Lelystad Airport gesloten blijft. VVD en JA21 willen dat Lelystad open gaat. PVV, FVD, DENK zeggen niets over Lelystad (net zo min als over andere gezichtspunten) maar willen de luchtvaart niets noemenswaardigs in de weg leggen.

 

4. Bewoners

VVD, GL/PvdA, VDA, D66, Volt, SGP, NSC en PvdD hebben oog voor de nachtrust van de bewoners onder Schiphol.

 

5. Prijsverhoging
JA21, FvD, DENK en PVV willen geen (verdere) prijsverhoging. JA21 wil de vliegtaks terugdraaien.

GL/PvdA, D66, CU, Volt, SGP, NSC en PvdD willen wel een prijsverhoging.

BBB en CDA willen accijnsbelasting op internationaal niveau bespreken.  

 

6. Duurzaam vliegen
VVD, PVV, BBB, D66, CU, SP, FvD, JA21, DENK zien mogelijkheden tot verduurzaming van de luchtvaart.

De andere zes partijen zien daar niets in of noemen dit aspect niet.

 

7. Duurzaam alternatief transport
Alle partijen behalve PVV, FvD, JA21 en DENK noemen trein (en bus) als wenselijk alternatief duurzamer vervoer.

VVD noemt treinen als alternatief dat de burger kan kiezen zonder koppeling aan vermindering van vliegen. 

 

8. Klimaatverandering
Alle partijen behalve VVD, PVV, SP, FvD, JA21 noemen klimaat als aspect bij beoordeling van de luchtvaart. DENK zegt ‘milieu’, we hebben een 0,5 gescoord. JA21, PVV en FvD vinden het klimaat totaal onbelangrijk.

De andere acht partijen noemen klimaat wel als overweging voor beleid over luchtvaart.

Totaalscore van partijen op pro vliegen

 

Aan de uitspraken van partijen over de acht rubrieken is een cijfer gegeven. Een hoger cijfer betekent een standpunt dat meer wijst op pro vliegen. 

Het als relevant vermelden van een rubriek “pro vliegen” (bijvoorbeeld a economie en b groei) levert een 1 op. Het niet vermelden van zo’n rubriek levert een 0 op. 

Het niet vermelden van een rubriek “tegen vliegen”, met name d bewoners, e prijsverhoging, g duurzaam alternatief vervoer, levert ook een 1 op.

 

De volgende tabel vermeldt de cijfers van partijen op rubrieken en hun totaalscore. De totaalscore is een simpele optelling van de scores op alle rubrieken. Hoe hoger de score, hoe meer de partij vóór vliegen is. Het scorebereik is 0 tot 8.

 

Eindrapport

 

In het eindrapport draaien we de standpunten om: welke partij wil de trend dat de luchtvaart steeds maar groeit tot stilstand brengen? De score loopt van 0 tot 100.